Elazığ'ın Türkiye İçin Önemi

Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzası'nda bulunan, on bir ilçeden oluşan il. Konumu itibarıyla; ili doğudan  Bingöl, kuzeyden Keban Baraj Gölü aracılığıyla  Tunceli, batı ve güneybatıdan Karakaya Baraj Gölü vasıtasıyla  Malatya, kuzey batıdan Erzincan illerinin arazileri çevrelemektedir. İlin sınırları 8.327 km²'si kara, 826 km²'si baraj ve doğal göl olmak üzere toplam 9153 km²'lik alanı kapsamaktadır.

TARİHİ ÖNEMİ

Müslüman, Rum, Ermeni ve Süryani halklarının uzun yıllar birlikte yaşadığı bu bölgede günümüzde hâlâ farklı kültür ve medeniyetlerin kalıntıları görülmektedir. Elaziz'in adı, 17 Aralık 1937 tarih ve 3785 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 10 Aralık 1937 tarih ve 7806 sayılı kararname ile Elazığ olarak değiştirilmiştir.

Forbes'e göre 2021 yılında Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nin en yaşanılabilir ili, Türkiye'nin ise en yaşanabilir 19. ili seçilmiştir[3]. Halk arasında Elazığlı olanlara, Elazığ ağzında kardeş ve ağabey anlamlarına gelen Gakgo hitabı kullanılır. İlin tarihi MÖ 20. Yüzyıla dayanır. Tarihte Anadolu'yu Mezopotamya'ya bağlayan kervan yollarının geçiş güzergâhı içinde önemli yerleşim yeri olmuş, birçok kültüre ev sahipliği yapmıştır.

DOĞAL GÜZELLİKLERİ

1. Harput Antik Kenti ve Harput Kalesi

Elazığ’ın önemli tarihi noktalarından olan Harput’ta ilk yerleşim M.Ö. 2000’li yıllara kadar dayanıyor. Hurriler, Hititler ve Urartular’dan Osmanlılar’a kadar pek çok medeniyeti ağırlamış olan bu bölge günümüzde Tarihi Harput Antik Kenti olarak biliniyor.

Tarihi Harput’ta görülecek yerler arasında; Süt Kalesi olarak da bilinen Harput Kalesi, Eğri Minareli Cami olarak anılan Harput Ulu Cami, Meryem Ana Kilisesi, Mansur Baba Türbesi, kubbeleri kurşunla kaplı olan Kurşunlu Cami, El Emeği Göz Nuru Çarşısı, Arap Baba Mescidi ve Türbesi, Harput’un geleneksel ev mimarisini yansıtan müze ev Şefik Gül Kültür Evi bulunuyor. Harput’ta gezilecek başka tarihi camiler ve türbeler de bulunuyor.

Harput Antik Kenti’ni ziyaret ettiğin sırada uğraman gereken yerlerden bir diğeri Buzluk Mağarası. Harput platosu üstünde, Buzluk Tepe’nin yamacında bulunan mağarada ilkbahar aylarından ekim ayına kadar buz bulunmaktadır. Kışın kar örtüsü mağara çıkışlarını kapattığı ve hava sirkülasyonunu önlediği için içeride buz oluşmuyor.

2. Hazar Gölü

Hazarbaba Dağı ve Mastar Dağı arasında yer alan Hazar Gölü, yaklaşık 22 km uzunluğa sahip bir tektonik göl. Denizden 1250 m yükseklikteki Hazar Gölü’nün derinliği 200-250 m arasında değişiyor. Yeşil ile mavinin buluştuğu güzel bir ortam sunan göl, civarda yaşayan halkın deniz hasretini gidermek için uğradığı hoş bir atmosfer oluşturuyor.

Girişi ücretsiz olan Hazar Gölü Plajı, tüm ziyaretçilere gölün berrak, sodasız ve tuzsuz suyunda yüzmenin tadını çıkarmaları için hizmet veriyor. Burası Mavi Bayraklı Plaj olarak da ödüllendirilmiş. Hazar Gölü’nde tekne turlarına katılabilir, su sporları ile eğlenceli vakit geçirebilirsin.

Hazar Gölü sularının altında bir batık şehir bulunuyor. Bu batık şehrin bir kısmı su üstünde görülebiliyor. Görülen bu alana, şehrin tepesinde bulunduğu söylenen bir manastır nedeniyle Kilise Adası ismi verilmiş. Hazar Gölü’nde batık şehir tekne turuna katılarak Evliya Çelebi’nin ve Polonyalı Simeon’un seyahatnamelerinde bahsettiği ada şehrini suyun üzerinden görebilirsin. 1800’lü yıllarda bölgede suyun hızlı bir şekilde yükseldiği ve bu nedenle 1,5 km boyunca uzanan şehrin sular altında kaldığı anlatılıyor.

3. Hazarbaba Kayak Merkezi

2.347 metre yüksekliğe sahi olan Hazarbaba Dağı, Elazığ merkeze 30 km ve Sivrice ilçesine 6 km mesafede yer alıyor. Burada yer alan Hazarbaba Kayak Merkezi ise kış turizmi açısından oldukça önemli. Dünyanın göl manzaralı kayak merkezlerinden olma özelliğine sahip bu alan, Hazar Gölü’ne yukardan selam vermek isteyenlerin sadece manzara için bile çıkabileceği bir yer.

Sezonda ortalama 1 m civarında kar kalınlığına erişen Hazarbaba Kayak Merkezi, kayak sporu için elverişli olan dik ve kısa bir piste ve telesiyej imkanına sahip. Burada kar sezonu genelde kısa sürüyor. O yüzden kaymak için Elazığ’a gelmeyi planlıyorsan tesisi önceden aramalı ve kar kalınlığını öğrenmelisin.

4. Golan Kaplıcaları

Elazığ’ın Karakoçan ilçesinde yer alan Golan Kaplıcaları, bölgenin önemli yer altı zenginliklerinden. Karakoçan’a 18 km uzaklıktaki kaplıcalar Peri Çayı’nın yanında bulunuyor. Her yıl çok sayıda ziyaretçi kaplıca suyu için buraya geliyor.

5. Hazarbaba Macera Parkı

Elazığ’ın Sivrice ilçesinde yer alan ve macera dolu bir deneyimin kapılarını aralayan Hazarbaba Macera Parkı, 2020 senesinde açıldı. Macera parkının en heyecan veren aktivitesi, Türkiye’nin en uzun zipline hattı olan 1100 metre uzunluğundaki zipline hattı. Yükseklik korkun yoksa kollarını açıp rüzgarla buluşmaya hazır ol! Parkta ayrıca dev salıncak, farklı oyun alanları, motor sürücüleri için parkurlar ve daha birçok eğlenceli etkinlik alanı yer alıyor.

6. Keban Baraj Gölü ve Çırçır Şelalesi

1965-1975 yılları arasında Elazığ’ın Keban ilçesinde ve Fırat Nehri üzerinde inşa edilmiş olan Keban Barajı, elektrik enerjisi üretimi amacıyla kuruldu. Atatürk Barajı Gölü’nün ardından, Türkiye’nin en büyük ikinci yapay gölü Keban Baraj Gölü.

Murat Nehri vadisi boyunca 125 km uzunluğa sahip olan Keban Baraj Gölü’nün genişliği değişebiliyor. Keban Baraj Gölü üzerinde feribot ile yolculuk yapılabiliyor. Dilersen buraya gelmişken feribot ile Tunceli’nin Pertek ve Çemişgezek ilçelerini de ziyaret edebilirsin.

Burada sadece elektrik üretilmiyor, balık üretimi de yapılıyor. Gölün kıyı kesimlerinde çok sayıda balık lokantası ve mesire alanı bulunuyor. Özellikle Kaban Barajı’nın kurulması ile barajın akarsular ile birleştiği noktada oluşmuş dünyanın en genç şelalesi Çırçır Şelalesi kıyısında yer alan alabalık tesislerine gitmeli ve farklı alabalık lezzetlerini tatmalısın. Şimdiden afiyet olsun!

7. Saklıkapı Kanyonu

Elazığ’ın doğal güzelliklerinden Saklıkapı Kanyonu, Elazığ’ın Baskil ilçesine bağlı Akuşağı Köyü’nde yer alıyor. Kanyon 9 milyon yıllık olsa da 2019 senesinde ancak keşfedilmiş gizli bir doğa harikası. Burası civarda mantar avına çıkmış halktan biri tarafından tesadüfen bulunmuş.

Yaklaşık 4 km uzunluğa sahip olan Saklıkapı Kanyonu, doğal oluşumları ile dikkat çekiyor. Hem buraların doğasını yakından görmek için hem de kanyon yürüyüşü yapmak için burayı ziyaret edebilirsin. Akuşağı Köyü’nden Saklıkapı Kanyonu’na ulaşım yaya olarak sağlanıyor.

8. Kara Leylek Kanyonu

Elazığ’ın Baskil ilçesine bağlı Kumlutarla Köyü’nde yer alan dikkat çekici bir doğal güzellik, Kara Leylek Kanyonu. Fırat Nehri üzerindeki kanyona ulaşım için tekneler kullanılıyor. Sayılarının dünya genelinde ortalama 10-15 bin çift olduğu tahmin edilen kara leyleklerin, yuvalarını kanyonun bulunduğu bölgeye yaptığı söyleniyor. Kanyon da adını bu kuşlardan alıyor. Yürüyüş, kamp ve kuş gözlemi gibi aktiviteler için buraya gelebilirsin. Kara Leylek Kanyonu’na ücretsiz olarak giriş yapılabiliyor.

BİTKİ ÖRTÜSÜ

Karasal iklimin hakim olduğu Elazığ, doğal bitki örtüsünün giderek yok olmasıyla birlikte bozkır (step) görünümündedir.[16] Dağlarının yüksek kesimlerinde meşe ormanlarına rastlanır. Ormanları genellikle bozuk baltalık olarak bilinen sağlıksız ağaçlardan oluşmaktadır.

TARIM VE SANAYİ POTANSİYELİ

İlin ekonomisi sanayi, tarım ve ticarete dayanır. Keban Barajı'nın yapılmasından sonra tarıma elverişli toprakların bir kısmı su altında kaldığından, tarım alanlarının azalması paralelinde sanayi canlanmıştır. Gayri safi gelirinin %30’u sanayi, %10’u ticaret ve %25’i tarım sektöründen elde edilir.

Tarım

İlin ovaları az, fakat çok verimlidir. Bol suları bulunan büyük akarsuların suladığı bu ovalarda; buğday, arpa, pirinç, şeker pancarı, tütün, fasulye, nohut, mercimek, fiğ, burçak, soğan, sarımsak, pamuk, üzüm, elma, armut, kayısı, ceviz, badem ve dut yetişir. Yetiştirilen ürünler arasında lahana, kavun ve çilek önemli gelir kaynağı haline gelmiştir. Şehirde yetiştirilen üzümler şarap endüstrisinde kullanılmaktadır.

Madencilik

Elazığ, madenciliğin tarımla yarıştığı ve hatta tarımı geçtiği bir yerdir. Topraklarında bakır, krom, simli kurşun ve betonit gibi başlıca maden kaynakları bulunmaktadır. Ergani Bakır İşletmesi’nde blister, bakır, sülfürik asit ve prit tüvenan cevher istihsal edilir. Diğer maden işletmeleri Guleman Krom İşletmesi, Ferro Krom Tesisleri ve Elazığ Betonit Fabrikası'dır. Bunun yanı sıra Alacakaya ve Arıcak ilçelerinde mermer çıkarılmaktadır. Kendine has özelliği bulunan Elazığ mermerini işlemek üzere son senelerde birçok mermer işleme fabrikası kurulmuştur.

Sanayi

Elazığ topraklarının maden bakımından zengin oluşu ve Türkiye’nin en büyük hidroelektrik santrallerinden birinin bu ilde olması nedeniyle sanayi gelişmiştir. İrili ufaklı 1200 sanayi iş kolu vardır. Elazığ, sanayi alanında Doğu Anadolu Bölgesi'nde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Organize Sanayi Bölgesi'nin kurulması ile fabrika sayısı hızla artmıştır. 49 fabrikalık sanayi bölgesinde 20 fabrika inşaatı tamamlanarak üretime geçmiştir. Diğerlerinin inşaatı devam etmektedir. Un, deri, şeker, çimento, pamukyağı, pamuk ipliği, kiremit, yün, süt, yem, azot, süper fosfat, kireç, plastik boru, tüpgaz imalatı ve dolum, kâğıt, tekstil, meşrubat, matbaacılık, mermer, ayçiçek yağı, ayakkabı, mobilya, sabun, tıbbi malzeme fabrikaları başlıca büyük sanayi kuruluşlardır.